สรุป

• ทารกท้องอืดเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ส่วนหนึ่งมาจากระบบย่อยอาหารที่ยังพัฒนาได้ไม่สมบูรณ์ ทำให้ลูกเกิดอาการท้องอืด หรือแก๊สในท้องอยู่บ่อย แต่อาการนี้จะหายไปเมื่อลูกน้อยโตขึ้น รวมถึงการดื่มนม และท่าให้นมของคุณแม่ด้วย
• อาการท้องอืดในเด็กคุณแม่สังเกตง่าย ๆ คือ ลูกน้อยมีอาการท้องป่อง ลูกร้องไห้งอแง และมีการบิดตัวไปมา เพราะลูกน้อยรู้สึกไม่สบายท้อง หากเด็กมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น มีไข้ ถ่ายเป็นเลือด อาเจียน และร้องไห้งอแงนานกว่า 2 ชั่วโมง ให้รีบพาไปพบแพทย์ทันที
• หลังจากที่คุณแม่ให้นมลูกเรียบร้อยแล้วควรจับลูกเรอ เพื่อไล่ลมออกจากกระเพาะอาหารของลูกรัก ลดอาการแน่นท้อง ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุของท้องอืด และอาการแหวะนมในทารก

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• เด็กทารกท้องอืด เกิดจากอะไร
• เมื่อลูกปวดท้องรู้สึกท้องอืด จะมีอาการอย่างไร
• อาการลูกปวดท้องท้องอืดแบบไหน ควรไปพบแพทย์
• วิธีดูแลเด็กทารกท้องอืดที่ถูกต้อง
• วิธีป้องกัน เด็กทารกท้องอืด
• ท่าจับลูกเรอ บรรเทาอาการท้องอืด
• เมื่อเด็กโตท้องอืด ลูกปวดท้อง ท้องอืด 1 ขวบ เกิดจากอะไร?
• วิธีดูแลทารกท้องอืด หรือเมื่อลูก 1 ขวบ มีอาการปวดท้อง ท้องอืด

เด็กทารกท้องอืด เกิดจากอะไร

เด็กแรกเกิดท้องอืด หรือลูกน้อย 1 ขวบที่มีอาการปวดท้องและรู้สึกท้องอืดเกิดจากการที่ลูกน้อยมีแก๊สในกระเพาะอาหารและลำไส้ที่มากเกินไป ซึ่งสาเหตุหลักของการเกิดอาการท้องอืดในทารก มีดังนี้

1. ระบบย่อยอาหารไม่สมบูรณ์

เนื่องจาก ระบบย่อยอาหารของลูกน้อยยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ โดยเฉพาะในช่วง 3 เดือนแรก ทำให้เกิดแก๊สในท้องหลังทานนมได้ง่าย ส่งผลให้ลูกน้อยมีอาการท้องอืดอยู่บ่อย ๆ ซึ่งอาการนี้จะค่อย ๆ ดีขึ้นเมื่อลูกน้อยโตขึ้น

2. ลูกน้อยกลืนอากาศเข้าไปในระหว่างดื่มนม

ปัญหานี้พบได้ทั้งในเด็กที่กินนมแม่และนมขวด ในกรณีลูกที่กินนมแม่มักเกิดขึ้นขณะที่ลูกเข้าเต้าแล้วดูดนมช้าหรือเร็วเกินไป ทำให้ดูดอากาศเข้าไปแทน ส่วนหนูน้อยนมขวดจะเกิดจากท่าให้นมของคุณแม่ทำให้ลูกกินอากาศเข้าไปแทนนม

3. ไม่ได้จับลูกเรอ

หลังจาก ให้นมลูกน้อย คุณแม่ควร จับลูกเรอทุกครั้ง เพราะกระเพาะอาหารของลูกน้อย อาจเกิดการสะสมของแก๊สหลังทานนมได้ง่าย

4. ลูกน้อยร้องไห้เป็นเวลานาน

ทุกครั้งที่ทารกร้องไห้มักจะกลืนอากาศเข้าไปในท้องด้วย ยิ่งลูกน้อยร้องไห้ติดต่อกันเป็นเวลานาน ๆ อาจทำให้เกิดลมในท้องมากขึ้น

5. แม่ให้นมทานอาหารที่ทำให้เกิดแก๊สมาก

เพราะลูกน้อยจะได้รับสารอาหารผ่านทางนมแม่ เมื่อแม่ทานอะไรไปลูกน้อยจึงได้ด้วย สำหรับอาหารที่ทำให้เกิดลมในท้อง เช่น หัวหอม กระหล่ำปลี ถั่ว และช็อกโกแลต เป็นต้น

เมื่อลูกปวดท้องรู้สึกท้องอืด จะมีอาการอย่างไร

“ทารกท้องอืด" อาการที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก โดยเฉพาะวัยที่ต้องดูดนมแม่ตลอดวัน สาเหตุหลักมาจากการกลืนลมขณะดูดนม ไม่ว่าจะเป็นการดูดจากอกแม่ หรือการให้นมแม่จากขวดที่ไม่ถูกวิธี เช่น จุกนมไม่พอดี หรือน้ำนมไม่เต็มจุก นอกจากนี้ อาการท้องอืดยังสังเกตได้จากลูกน้อยร้องไห้งอแงโดยไม่มีสาเหตุ และหน้าท้องป่องแข็งเนื่องจากมีลมในกระเพาะอาหารมาก

อาการลูกปวดท้อง ท้องอืดแบบไหน ควรไปพบแพทย์

การสังเกตอาการของลูกน้อยอย่างใกล้ชิดเป็นหัวใจสำคัญของการดูแลทารก โดยเฉพาะอาการท้องอืด ที่อาจดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่ในบางครั้งก็อาจซ่อนภาวะร้ายแรงได้ ดังนั้น หากทารกท้องอืดแล้วมีอาการเหล่านี้ คุณพ่อคุณแม่ ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์ทันที

• อาเจียน
• ลูกท้องผูก ถ่ายอุจจาระไม่ออก
• อุจจาระมีเลือดปน
• ลูกน้อยมีไข้และตัวร้อน
• ร้องไห้งอแงนานกว่า 2 ชั่วโมง

วิธีดูแลเด็กทารกท้องอืดที่ถูกต้อง

เมื่อลูกเกิดอาการท้องอืด คุณพ่อคุณแม่สามารถบรรเทาอาการท้องอืดของลูกน้อยด้วยวิธีดูแลอาการท้องอืด ดังนี้

1. นวดท้องเมื่อทารกมีอาการท้องอืด

การนวดบริเวณท้อง หรือวิธีแก้ทารกปวดท้อง ให้ใช้มือถูหลังเบา ๆ จะช่วยไล่ลมในท้องให้ลูกน้อยได้ แถมยังทำให้ลูกน้อยรู้สึกผ่อนคลายขึ้นด้วย

2. พาลูกปั่นจักรยานไล่ลม

เริ่มจากคุณแม่ให้ลูกน้อยนอนหงาย จากนั้นยกขาเด็กนั้นทำท่าปั่นจักรยานแล้วดันเข่าลูกให้เข้าใกล้ที่หน้าท้อง ค้างไว้ประมาณ 10 นาที แล้วจับขาทารกเหยียดออก

3. พาลูกนอนคว่ำ

การให้ลูกนอนคว่ำหรือที่เรียกว่า Tummy Time อาจช่วยบรรเทาแก๊สในบริเวณช่องท้องของทารกน้อยได้

4. จับลูกน้อยเรอ

คุณแม่สามารถใช้วิธีจับลูกเรอ โดยการอุ้มทารกน้อยพาดบ่าแล้วลูบหลังเพื่อไล่นมในท้อง

วิธีป้องกัน เมื่อเด็กทารกท้องอืด

เพื่อป้องกันอาการท้องอืดในทารกและเพื่อไม่ให้ทารกท้องอืด หรือมีลมในท้อง ท้องแน่น หรือรู้สึกไม่สบายตัว คุณพ่อคุณแม่ควรทำดังต่อไปนี้

• ไม่ควรให้ลูกดูดนมช้าหรือเร็วเกินไป คุณแม่ไม่ควรให้นมลูกเร็วไปขณะเข้าเต้า เพื่อลดโอกาสการกลืนอากาศเข้าท้องมากเกินไป
• จัดท่าทางให้นมอย่างถูกต้อง คุณแม่สามารถให้ลูกกินนมจากขวด เพื่อป้องกันการดูดอากาศเข้าไปแทนนม
• อุ้มลูกให้เรอทุกครั้งหลังให้นม ควรจับลูกอุ้มเรอทุกครั้ง เพื่อป้องกันลมในท้อง ท้องอืด และอาการแหวะนม
• ให้นมในปริมาณที่เหมาะสม หลีกเลี่ยงการให้นมมากเกินไป เพราะอาจทำให้ลูกท้องอืด แน่นท้อง ร้องไห้งอแง และแหวะนมได้

ท่าจับลูกเรอ บรรเทาอาการท้องอืด

หลังจากที่ลูกน้อยกินนมคุณแม่ควรจับลูกเรอ เพื่อป้องกันทารกท้องอืด แน่นท้อง ไม่สบายตัว และทารกแหวะนม

1. ท่าอุ้มลูกเรอ ท่าที่ 1

อุ้มลูกน้อยพาดบ่า โดยพยายามให้หน้าท้องของลูกน้อยอยู่บริเวณหัวไหล่ของคุณแม่ จากนั้นใช้มือข้างหนึ่งลูบที่หลังลง ทำอย่างนี้ประมาณ 5-10 นาที เพื่อขับลมออกจากท้องของทารก

2. ท่าอุ้มลูกเรอ ท่าที่ 2

ให้คุณแม่อุ้มลูกน้อยมาวางไว้บนตัก โดยหันหน้าออกแล้วใช้มือข้างหนึ่งประคองบริเวณหน้าอกหรือคางของลูกน้อยไว้ โน้มตัวทารกไปข้างหน้าเล็กน้อย จากนั้นใช้มืออีกข้างลูบหลังลงหรือเคาะที่หลังเบา ๆ ประมาณ 5-10 นาที เพื่อไล่ลมออก

ทารกท้องอืด เป็นอาการปกติที่พบได้บ่อย ๆ ทำให้ลูกน้อยรู้สึกแน่นท้อง ไม่สบายท้อง สำหรับวิธีแก้อาการท้องอืดของทารกคุณแม่สามารถช่วยได้ โดยเริ่มจากปรับพฤติกรรมการกินนมให้ลูกน้อย ปรับท่าให้นมและการให้นมของคุณแม่ และที่สำคัญหลังจากให้นมทารกแล้วต้องจับลูกเรอทุกครั้งเพื่อขับลมในท้องออก แต่บางครั้งอาการปวดท้องของลูกน้อยอาจมีอาการอื่นร่วมด้วย คุณแม่จึงต้องคอยสังเกตอาการของลูกน้อยอยู่เสมอ หากเด็กมีไข้ ทารกถ่ายเหลว ถ่ายเป็นเลือด อาเจียน และร้องไห้งอแงติดต่อกันเป็นเวลานานมากกว่า 2 ชั่วโมง พ่อแม่อย่านิ่งนอนใจให้พาไปพบแพทย์ทันทีเพราะนี่อาจเป็นสัญญาณของปัญหาที่ร้ายแรงกว่าเดิมได้

เมื่อเด็กโตท้องอืด ลูกปวดท้อง ท้องอืด 1 ขวบ เกิดจากอะไร?

อาการปวดท้อง ท้องอืดในลูกน้อยวัย 1 ขวบ เป็นสิ่งที่ทำให้คุณพ่อคุณแม่กังวลใจได้ ซึ่งสาเหตุปวดท้อง ท้องอืดในเด็กวัยนี้ อาจเกิดขึ้นจากอาการเหล่านี้

• ท้องผูก: สังเกตได้จากอาการปวดท้องเป็นพัก ๆ ไม่ถ่ายหลายวัน หรือถ่ายลำบาก อุจจาระแข็งเป็นเม็ดเล็ก อาจมีอาการยืนเกร็ง หนีบขาหรือก้นขณะปวด
• กรดไหลย้อน: มักมีอาการปวดท้องบริเวณลิ้นปี่ แสบร้อนหน้าอก เรอเปรี้ยว คลื่นไส้อาเจียน และรู้สึกอิ่มเร็วกว่าปกติ

วิธีดูแลทารกท้องอืด หรือเมื่อลูก 1 ขวบ มีอาการปวดท้อง ท้องอืด

อาการท้องอืดและปวดท้องสามารถเกิดขึ้นได้ในเด็กทุกวัย ตั้งแต่ทารกไปจนถึงเด็กวัย 1 ขวบ ซึ่งแนวทางการบรรเทาอาการอาจแตกต่างกันไปตามช่วงวัย ลองมาดูวิธีเบื้องต้นในการช่วยบรรเทาอาการทารกท้องอืด และอาการปวดท้อง ท้องอืดในเด็ก 1 ขวบขึ้นไป เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่สามารถนำไปปรับใช้ได้อย่างเหมาะสม

• ในเด็กเล็ก: หลังจากที่คุณแม่ให้นมลูกเรียบร้อยแล้วควรจับลูกเรอ เพื่อไล่ลมออกจากกระเพาะอาหารของลูกรัก ลดอาการแน่นท้อง ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุของท้องอืด และอาการแหวะนมในทารก
• ในเด็กโตที่มีอายุมากกว่า 1 ปี: คุณแม่อาจต้องคอยระวังไม่ให้ลูกรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีแก๊สมากเกินไป หรือรับประทานอาหารปริมาณมาก ๆ ในเวลาอันรวดเร็ว

หากลูกน้อยมีอาการปวดท้อง ท้องอืด ไม่ว่าจะเป็นทารกหรือเด็กโต สิ่งสำคัญที่สุดคือการสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ควรรีบพาไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริง เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป และเพื่อสุขภาพที่ดีของลูกในระยะยาว แนะนำให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ตั้งแต่แรกเกิด เนื่องจากโปรตีนในนมแม่บางส่วนได้ถูกย่อยให้มีขนาดเล็กลง หรือที่เรียกว่า PHP (Partially Hydrolyzed Proteins) ซึ่งง่ายต่อการดูดซึมเข้าร่างกาย นมแม่จึงอ่อนโยนต่อระบบย่อยอาหารของลูก นอกจากนี้นมแม่ยังมีสารอาหารมากกว่า 200 ชนิด เช่น จุลินทรีย์สุขภาพ บีแล็กทิส (B. lactis) ดีเอชเอ วิตามิน แคลเซียม แอลฟาแล็ค สฟิงโกไมอิลิน เป็นสารอาหารที่พบมากในนมแม่ ที่มีส่วนสำคัญในพัฒนาการสมอง สติปัญญาในเด็กเจนใหม่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่

• ท่าให้นมลูก ท่านอนให้นม พร้อมท่าจับเรอ ป้องกันลูกน้อยท้องอืด
• Health check แบบประเมินสุขภาพของคุณแม่และพัฒนาการของลูกน้อย
• จุกหลอก ดีกับลูกน้อยจริงไหม จุกนมหลอก ข้อดีข้อเสียมีอะไรบ้าง
• ทารกตัวเหลือง เกิดจากอะไร พร้อมวิธีดูแลทารกตัวเหลือง
• สายสะดือทารก สะดือใกล้หลุดเป็นแบบไหน พร้อมวิธีทำความสะอาด
• วิธีห่อตัวทารกที่ถูกต้อง ให้ลูกน้อยสบายตัว เหมือนอยู่ในท้องแม่
• เด็กทารกสะอึก เกิดจากอะไร วิธีไหนที่ช่วยบรรเทาอาการลูกสะอึก
• ทารกไม่ยอมนอน ลูกร้องไห้งอแง นอนหลับยาก พร้อมวิธีรับมือ
• ตารางการนอนของทารก 0-1 ปี ทารกควรนอนวันละกี่ชั่วโมง
• ทารกนอนสะดุ้ง เกิดจากอะไร พร้อมวิธีแก้ลูกนอนสะดุ้งและวิธีรับมือ
• ลูกหัวแบน ทารกหัวแบน คุณแม่ทำอย่างไรได้บ้าง พร้อมวิธีแก้ไขเบื้องต้น
• วิธีลดไข้ทารกแรกเกิด อาการทารกเป็นไข้ ทารกตัวร้อน พร้อมวิธีวัดไข้

อ้างอิง:

1. ลูกน้อยท้องอืดแก้ไขอย่างไร ใช้ยาตัวไหนดี?, สมาคมกุมารเวชศาสตร์ทางเดินอาหารและตับแห่งประเทศไทย
2. ทารกกินนมแม่แล้วมีลมในท้องมากเกิดจากอะไร, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
3. What to do about a baby’s distended abdomen, Norton Children's Hospital Foundation
4. ลูกกินนมแบบไหนเรียก Over breastfeeding, โรงพยาบาลสมิติเวช
5. คู่มือมารดาหลังคลอดและการดูแลทารก สำหรับคุณแม่, UNFPA และกรมอนามัย
6. แผ่นพับคลินิกนมแม่, คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี
7. ท้องอืดในเด็กเล็ก, โรงพยาบาลกรุงเทพ
8. อาการปวดท้องในเด็กที่ควรมาพบแพทย์ทันที, โรงพยาบาลเด็กสินแพทย์

อ้างอิง ณ วันที่ 21 เมษายน 2568